Bugün, 2 Eylül 2025 Salı
Yazın sıcak havalarda arabada bıraktığımız suları bazen ziyan olmasın diye sonradan tüketiriz ama bu alışkanlığımız sağlıksız ve bunu yapmayı hemen bırakmalıyız. Peki sıcak bir arabada bırakılmış plastik su şişesinden su içerseniz ne olur?
Araştırmalara göre, vücudunuzu mikroplastiklere, kimyasallara ve metallere maruz bırakıyor olabilirsiniz.
5 milimetreden küçük plastik parçacıklara mikroplastik deniyor. Gıdalarımızda, suyumuzda, giysilerimizde, kişisel bakım ürünlerimizde, kozmetik ürünlerimizde ve çevremizde farkında olmadan mikroplastiklere maruz kalıyoruz.
Araştırmalar, belirli koşullar altında, özellikle de tek kullanımlık olanlar dayanıklı olmadıkları için, bu şişelerin kimyasallar ve metallerle birlikte plastik parçacıkları suya salabileceğini gösteriyor.
Tek kullanımlık plastik şişeler, bizim PET olarak bildiğimiz ince bir plastikten yapılmıştır.AI Icon Indiana Üniversitesi kimya bölümünde yardımcı doçent olan Bill Carroll, plastik çıplak gözle bakıldığında katı bir malzeme gibi görünse de, aslında “karışık bir ağ”a benzediğini ve bünyesinde hapsolmuş moleküllerin, belirli kimyasallar da dahil olmak üzere, zamanla yavaşça dışarıya yayıldığını söyledi.
Ancak uzmanlar, ısı ve ultraviyole ışığın bu sızıntıyı hızlandırabileceği gibi, plastiği bozup dökülmesine neden olabileceği konusunda uyarıyor.
2023 yılında yapılan bir araştırma, UV ışık odası ve 98,6 derece Fahrenheit'e ayarlanmış bir inkübatör kullanılarak aşındırılan dört yaygın plastiğin mikro parçacıklar ve nanoparçacıklar saldığını ortaya koydu. Ancak, karanlık ve 40 derece buzdolabında saklanan kontrol örnekleri, çok az parçacık salmış veya hiç parçacık salmadı.
Tek bir olaydan kaynaklanan sağlık riskleri muhtemelen düşüktür, ancak tekrarlanan veya kronik maruziyetlere karşı dikkatli olunması gerektiğinin altını çizen Rhode Island Üniversitesi'nde nörobilim yardımcı profesörü olan Jaime Ross, nano-mikroplastiklere maruz kalma ile farelerde biliş ve hafıza arasındaki bağlantıyı araştırıyor.
Jaime Ross, ayrıca, içmeye başladıktan sonra, sıvının geri kalanını sıcak bir ortamda bırakmamaya özen geöstermek gerektiğini, çünkü ısının patojenlerin büyümesine katkıda bulunduğunu belirtti.
Yale Halk Sağlığı Okulu'nda çevre sağlığı bilimleri doçenti olan Nicole Deziel, mikroplastikler ve özellikle 1 mikrometreden daha küçük olan nanoplastiklerin karaciğer, böbrek, kolon, plasenta, akciğer, beyin ve kalpteki biyolojik dokulara nüfuz edebileceğini ve kan hücrelerine, hatta anne sütüne dahi geçebileceğini belirtti.
Uzmanlar, mikroplastiklerin ve nanoplastiklerin etkileri son yıllarda incelenmeye başlandığından, potansiyel sağlık sonuçları ve bireysel risklerin henüz tam olarak anlaşılmadığını ve daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguluyor.
Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) şişelenmiş su ve ambalajların güvenliğini düzenleyen kurumdur. AI Icon Uluslararası Şişelenmiş Su Birliği ise, “içme suyunun mikro ve nanoplastiklerin ağızdan alınmasının ana yolu olduğu yönündeki sonuçların, mevcut bilimsel verilere dayanarak haklı olmadığı” görüşünde.
CAM VEYA PASLANMAZ ÇELİK ŞİŞELER KULLANIN
Nicole Deziel, pet şişe yerine cam veya paslanmaz çelik şişeler kullanılmasını tavsiye ediyor çünkü daha sert plastiklerden üretilen, genellikle daha dayanıklı ve tekrarlı kullanım için tasarlanmış, BPA içermeyen yeniden kullanılabilir plastik şişelerin bile diğer plastiklerle aynı temel sorunları barındırdığını söylüyor. Bu nedenle o ve diğer uzmanlar, cam ve paslanmaz çelik gibi malzemelerden üretilmiş şişelerin kullanılmasını öneriyor.
PLASTİK SU ŞİŞELERİNİ ISI VE UV IŞIĞINDAN UZAK TUTUN
İsveç'teki Stockholm Üniversitesi çevre bilimi profesörü Matthew MacLeod. “ Spor etkinlikleri, egzersizler veya araba yolculukları sırasında üzere plastik su şişelerini arabada tutmanız gerektiğinde, mümkünse bunları bir soğutucuya koyun ve bunları güneş ışığından koruyun.
Soğutucunuz yoksa, üzerlerine bir battaniye örtün veya koltuğun altına veya bagaja koyun. Potansiyel maruziyeti azaltmak için arabada tutulan tek kullanımlık plastik su şişelerini düzenli olarak değiştirin.” dedi.
PLASTİK GIDA SAKLAMA KAPLARI İÇİN DE AYNI ÖNLEMLERİ ALIN
Hine, “Örneğin, piknikten sonra uzun süre sıcak güneşin altında bırakılan plastik kapların, gıdalara mikroplastik ve kimyasallar salabileceğini, yutma yoluyla maruz kalmanın sadece sudan kaynaklanmadığını, temel olarak plastik içinde bulunan her şeyden kaynaklanabileceğini önemle vurguladı.
PLASTİK BAHARAT KAPLARININ SON KULLANMA TARİHLERİNİ KONTROL EDİN
Plastik kavanozlarda saklanan baharatlar gibi raf ömrü uzun gıdalar için bile ambalajdaki son kullanma tarihlerine uyun. Hine, son kullanma tarihinin genellikle gıda maddesi için değil, ambalaj için olduğunu ve zamanla ambalajın mikroplastikler salmaya ve kimyasalları ürüne sızdırmaya başlayabileceğini söyledi. /HÜRRİYET
